قرارداد های عمرانی :
سه عامل اصلي درگير در يك پروژه عمران عبارتند از: كارفرما، طراح و مجري كه در كنار خود مي‌توانند واحدهاي
مديريت طرح يا پروژه و مديريت ساخت را نيز به طور مجزا و يا تلفيقي از گروه‌هاي فوق داشته باشند. اين عوامل
مي‌توانند به حالت‌هاي مختلف در كنار يكديگر قرار بگيرند و با حذف يا ادغام بعضي واحدها در هم، روش‌هاي مختلف
قرارداد ي شکل مي‌گيرند.
۱- روش تك عاملي ( اماني )
در اين روش كارفرما خود رأساً عوامل اجرايي لازم اعم از نيروي انساني، ماشين‌آلات، تجهيزات و مصالح ساختماني
را تهيه نموده و مديريت اجرايي پروژه را نيز بر عهده دارد. انتخاب اين روش ممكن است به دلايل زير باشد:
– كارفرما قسمت قابل توجهي از عوامل اجرايي را به صورت موجود در دست دارد و در نتيجه براي به كارگيري و استفاده
از آنها اين روش را انتخاب مي‌نمايد.
– كارفرما به دلايل ديگري تشخيص مي‌دهد كه اجراي اماني پروژه چه از نظر قيمت تمام شده و چه از نظر كيفيت كار به
صرفه است. گاهاً در بعضي از دستگاه‌هاي اجرايي به لحاظ نوع و ماهيت كار، تشكيلاتي براي اجراي اماني طرح‌ها به
وجود مي‌آيد كه تحت يك مديريت مجزا و به صورت يك واحد مستقل ليكن زير نظر مدير مسئول دستگاه اجرايي نسبت به
اجراي پروژه‌هاي محوله به صورت اماني اقدام مي‌نمايد.
۱- روش تك عاملي ( اماني )
از معايب عمده اين روش عدم وجود انگيزه درشركت‌هاي دولتي و مجموعه كارفرما است كه در كشور ما عمدتاً بدنة دولت
مي‌باشد و در نتيجه برخلاف انتظار، قيمت تمام شده اين پروژه‌ها عموماً كمتر از حالت‌هاي ديگر نمي‌شود. همچنين سرعت
كار افت مي‌كند و اطميناني از كيفيت بهتر در مراحل مختلف پروژه وجود ندارد. اصولاً مي‌بايست اجراي كار اماني بين ۱۰ تا
۱۵ درصد از لحاظ قيمت ارزانتر تمام شود. مبلغي كه به عنوان سود پيمانكار در روش اماني در نظر گرفته مي‌شود. اما تجربه
نشان داده كه بجز در مواردي اندك كار اماني از كار پيماني گرانتر تمام مي‌شود.
از ديگر مشكلات اين روش تراكم فعاليت‌هاي طراحي و اجرا و مديريت مراحل مختلف در مجموعه كارفرماست. به همين دليل
اين روش معمولاً در پروژه‌هاي كوچك مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
۲- روش سه عاملي ( پيماني )
اين روش همان روش سنتي ( سه بخشي ) اجراي پروژه‌هاي عمراني مي‌باشد. در اين روش كارفرما طبق تشريفاتي
به انتخاب گروه طراحي مي‌پردازد و يك شركت مشاور مرتبط با زمينه پروژه را به كار مي‌گيرد تا تمامي مراحل طراحي
را انجام دهد، سپس اقدام به انتخاب پيمانكار جهت اجراي كار مي‌نمايد. هم اكنون اكثر پروژه‌هاي كشور با اين روش انجام مي‌شود.
اين روش بر حسب مراحل اجراي پروژه به دو بخش تقسيم مي‌شود.
۲-۱: روش پيماني كل :
در اين روش قرارداد با يك پيمانكار جهت اجراي كامل پروژه منعقد مي‌شود. هر چند خود پيمانكار مجاز به انتخاب پيمانكاران جزء مي‌باشد.
۲-۲- روش پيماني جزء:
در اين روش كارفرما بنا به دلايلي پروژه را به زير پروژه‌ها تقسيم نموده و هر قسمت را به يك پيمانكار مجزا واگذار مي‌نمايد.
پيامدهاي اتخاذ از اين روش:
– افزايش دخالت كارفرما در مرحله اجراي پروژه با هدف مديريت بر هزينه و زمان پروژه.
– پيچيدگي قسمتهاي مختلف پروژه و لزوم تفكيك قسمتهاي مختلف كار و واگذاري هر يك به پيمانكار متخصص.
در مجموع مشخص بودن اجزاء پروژه در هنگام انتخاب پيمانكار در روش سه عاملي از جمله نقاط قوت اين نوع قرارداد هاست.
در مطالب اینده این پست بروزرسانی خواهد شد.
